Trong thời chịu án không được đi thi, ông đọc sách, làm thơ, trong đó có bài sau:

Hay gù, hay gáy lại hay bayLỡ bước sa cơ đến nỗi này Xin chúa thả lồng cho thử sứcRồi đây bay bổng chín tầng mây(Con Cu Gáy)

Vua Tự Đức nghe bài thơ này, biết có sự uẩn khúc, đã ân xá cho ông thi lại. Nhờ vậy mà ông đã đỗ đầu thi Hội và thi Đình.

Khoa thi Quý Sửu 1853 có Nguyễn Đức Đạt và Nguyễn Văn Giao cùng quê ở tổng Nam Kim, cùng đỗ Tiến sĩ, cùng đậu Đình nguyên, Đệ nhất giáp Thám hoa. Sau khi vinh quy bái tổ, Nguyễn Đức Đạt đến thăm nhà Nguyễn Văn Giao, thấy nhà ông đồng khoa chỗ nào cũng có đậu (đúng mùa thu hoạch đậu) liền ra vế đối:

Trong nhà đậu, ngoài sân đậu, cha thi đậu, con thi đậu, thi vân: Đa đậu thử chi vi giã

Nguyễn Văn Giao trông ra hàng rào cây dâm bụt đang trổ nhiều hoa, liền đối:

Trên cây hoa, dưới gốc hoa, Bác vinh hoa, tôi thám hoa.Thi viết: Trùng hoa bất diệc nghi hồ.